Χριστουγεννιάτικα έλατα

Η φωτογραφία είναι από φυτεία ελάτων στον Ταξιάρχη Χαλκιδικής, Απρίλης 2007.

Τι είναι περισσότερο φιλικό προς το περιβάλλον; Η αγορά ενός φυσικού ή ενός πλαστικού χριστουγεννιάτικου δέντρου;

Τα χριστουγεννιάτικα έλατα στην Ελλάδα προέρχονται από φυτείες, από καθαρισμούς λωρίδων που περνούν τα καλώδια υψηλής τάσης της ΔΕΗ κι από καλλιεργητικές υλοτομίες σε καστανεώνες.

Κανένα (νόμιμο) έλατο που πωλείται ως χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν υλοτομείται από φυσικές συστάδες.

Οι περιοχές που παράγονται Χριστουγεννιάτικα δένδρα είναι κυρίως ο Ταξιάρχης Χαλκιδικής, το Περτούλι στα Τρίκαλα και διάφορες άλλες περιοχές όπου υπάρχουν καστανεώνες (φυτείες Καστανιάς, π.χ. στον Τυμφρηστό).

Ας δούμε τι γίνεται σε κάθε μια από αυτές ξεχωριστά:

Ταξιάρχης

Τα έλατα προέρχονται από φυτείες σε καλλιεργούμενες εκτάσεις στα ορεινά του όρους Χολωμόντας.

Οι εκτάσεις αυτές βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο και δύσκολα θα γίνονταν παραγωγικές για οποιαδήποτε άλλη γεωργική εκμετάλλευση. Αντί λοιπόν να παραμένουν χέρσες, οι κάτοικοι προτίμησαν να φυτέψουν έλατα. Το είδος της καλλιέργειας αυτής επιτρέπει από τη μια τη χρήση ενός είδους το οποίο είναι προσαρμοσμένο στο κλίμα της περιοχής (αν και δεν απαντάται σε φυσικές συστάδες εκεί) και αφετέρου δε χρειάζεται ιδιαίτερη - όση τουλάχιστον θα απαιτούσε μια καλλιέργεια γεωργικών φυτών - επιμέλεια κατά την παραγωγική διαδικασία.

Τα δέντρα φυτεύονται σε πυκνό σύνδεσμο, αφήνονται να μεγαλώσουν και όταν πια έχουν το κατάλληλο μέγεθος και χαρακτηριστικά κόβονται για να προωθηθούν στην ελληνική αγορά.

Περτούλι

Εδώ τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά καθώς τα δάση της περιοχής συγκροτούνται από έλατα. Η παραγωγή των χριστουγεννιάτικων δέντρων γίνεται παράλληλα με την αποψίλωση της περιοχής κάτω από τους πυλώνες της ΔΕΗ και των λωρίδων που περνούν τα καλώδια υψηλής τάσης. Οι περιοχές αυτές είναι απαραίτητο να καθαρίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα από τη μια για να μειωθεί ο κίνδυνος πυρκαγιάς κι από την άλλη για να μην εμποδίζει η βλάστηση - ιδιαίτερα τα δέντρα - τα καλώδια. Οι λωρίδες λοιπόν αυτές καθαρίζονται από τη βλάστηση, που όπως προαναφέραμε συγκροτείται από το κυρίαρχο είδος στην περιοχή που είναι η υβριδογενής ελάτη. Οι εκκαθαρίσεις γίνονται το χειμώνα, λίγο πριν τα Χριστούγεννα από τα μέλη του τοπικού δασικού συνεταιρισμού και τα δένδρα που κόβονται προωθούνται κι αυτά με τη σειρά τους στην ελληνική αγορά.

Καστανεώνες

Η καστανιά ευδοκιμεί σε παρόμοιο κλίμα με αυτό που ευδοκιμεί η ελάτη. Σε περιοχές λοιπόν που υπάρχουν φυτείες καστανιάς κοντά σε ελατοδάση, η ελάτη μπορεί να εισέλθει μέσα στις φυτείες και να δράσει ανταγωνιστικά ως προς την καστανιά. Να «κλέψει», με απλά λόγια, νερό και θρεπτικά στοιχεία από τις καστανιές μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο την παραγωγή τους. Οι καλλιεργητές πρέπει να απομακρύνουν τα έλατα όταν αυτά εμφανιστούν στον υπόροφο. Η απομάκρυνση αυτή γίνεται πριν την περίοδο των Χριστουγέννων ώστε τα ελατάκια να πωληθούν ως Χριστουγεννιάτικα δένδρα και να αποτελέσουν επιπλέον έσοδο για τους καλλιεργητές.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, τα έσοδα από την πώληση των ελάτων στηρίζουν παραδασόβιους πληθυσμούς που έχουν επιλέξει να παραμείνουν στα ελληνικά βουνά και να μην αναζητήσουν μια “καλύτερη τύχη” στις μεγαλουπόλεις. Τα έσοδα βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσης γεωκτημόνων οριακών γεωργικών τεμαχίων, καλλιεργητών και δασεργάτων.

Επομένως η αγορά χριστουγεννιάτικων δένδρων που προέρχονται από φυτείες, όχι μόνο δε βλάπτει το περιβάλλον, αλλά αν θεωρηθεί από μια συνολική σκοπιά κοινωνικής ευημερίας (όρος που σαφώς και συμπεριλαμβάνεται στην έννοια της φιλοπεριβαλλοντικής πολιτικής) μάλλον τελικά πρέπει να αποτιμηθεί θετικά!

Πλαστικά Δέντρα

Στον αντίποδα τα πλαστικά χριστουγεννιάτικα δέντρα έχουν σαφή περιβαλλοντικά μειονεκτήματα που περιληπτικά αναφέρονται παρακάτω:

Ι) Απαιτείται χρήση μη ανανεώσιμων πρώτων υλών για την παραγωγή τους και παράλληλα σπαταλείται σημαντικό ποσό ενέργειας.

ΙΙ) Κατά την παραγωγή τους εκλύονται ρύποι στην ατμόσφαιρα ενώ παράλληλα δημιουργούνται στερεά και υγρά απόβλητα.

ΙΙ) Δεν αποσυντίθενται εύκολα και μπορεί να ρυπαίνουν το περιβάλλον για εκατοντάδες χρόνια.

Βέβαια παραμένουν φθηνότερα, μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και μπορεί επίσης να ανακυκλωθούν. Αν και κατά την ανακύκλωση καταναλώνεται σημαντική ποσότητα ενέργειας.

Συστάσεις:

1. Τα έλατα μπορεί να προέρχονται από μικροκαλλιεργητές, από το δασικό συνεταιρισμό Περτουλίου ή απ’ όπου αλλού! Κατά την υλοτομία τους εκεί, παρίσταται δασικός υπάλληλος και προμηθεύει τους καλλιεργητές με μολυβοσφραγίδα η οποία δένεται σε κάθε υλοτομημένο έλατο. Αυτή η σφραγίδα αποδεικνύει την προέλευση των ελάτων από καλλιέργειες. Ψάχνουμε τη σφραγίδα στα έλατα!

2. Κάποια έλατα μπορεί να προέρχονται από το εξωτερικό. Προτιμούμε τα Ελληνικά. Με αυτό τον τρόπο στηρίζουμε τους Έλληνες καλλιεργητές ενώ παράλληλα μειώνουμε τα χιλιόμετρα μεταφοράς (απόσταση από την παραγωγή μέχρι τον τελικό προορισμό), μειώνοντας τις εκπομπές ρύπων!

Για το Οικολόγιο το κείμενο έγραψε ο Φώτης Ξυστράκης, (Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος,) με τη συμμετοχή του Κώστα Τάτση, (Πρόεδρος ΠΕΕΓΕΠ - Μέλος Επιτροπής Πρασίνου ΓΕΩΤΕΕ).

Επιμέλεια: Καλλιόπη, Γιάννης.