Για να είμαστε ενήμεροι - όσο γίνεται

μεταφέρω ιδιαίτερα ενδιαφέρον διευκρινηστικό ποστ από τον E-Lawyer

Η ιδιότυπη ασυλία των bloggers

Αν κάποιος διαδώσει εν γνώσει του ένα ψευδή ισχυρισμό που μπορεί να βλάψει την τιμή και την υπόληψη κάποιου τρίτου, διαπράττει το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης. Το ίδιο κι όταν δεν υπάρχει ακριβώς "γνώση", αλλά σκόπιμη παράλειψη διερεύνησης της αλήθειας και έλλειψη στοιχείων. Ο παθών μπορεί να υποβάλει μήνυση, να ζητήσει αποζημίωση, να καταγγείλει το περιστατικό σε αρμόδιες ανεξάρτητες αρχές.

Τι γίνεται όμως, όταν δεν μπορεί να προσδιοριστεί το άτομο που φέρει την ευθύνη, ώστε να έχει αποτέλεσμα η νομική προστασία; Ο Ν.1178/1981 αναφέρει ότι ο ιδιοκτήτης "παντός εντύπου" ή ραδιοτηλεοπτικού σταθμού έχει αντικειμενική ευθύνη αποζημίωσης έστω κι αν ο συντάκτης του προσβλητικού δημοσιεύματος/εκπομπής είναι άγνωστος.
Ισχύει άραγε αυτό στο Διαδίκτυο;

Η λογική μεταφοράς της ευθύνης "προς τα πάνω" που διέπει τον Ν.1178/1981 μπορεί να βρει αναλογική εφαρμογή μόνο σε ιστοσελίδες που έχουν ιεραρχία, διεύθυνση και γνωστή ιδιοκτησία. Δηλαδή στις "ηλεκτρονικές εφημερίδες", τα newsgroups και τα fora. Πλατφόρμες όπως το youtube έχουν δημιουργήσει εσωτερικούς κανόνες ελέγχου.

Ένα παράδειγμα είναι ο εντοπισμός προσβλητικού περιεχομένου από τους ίδιους τους χρήστες με την τοποθέτηση flags. Όταν σε ένα video έχουν τοποθετηθεί αρκετά flags, χτυπάει κάποιο καμπανάκι και οι διαχειριστές του youtube ενεργοποιούνται.

Στα blogs η κατάσταση είναι πιο σύνθετη. Οι πλατφόρμες φιλοξένησης ιστολογίων έχουν τους δικούς τους όρους χρήσης, τους οποίους οι μπλόγκερς και οι επισκέπτες τους οφείλουν να τηρούν. Ο θιγόμενος μπορεί να αποταθεί στους υπεύθυνους της πλατφόρμας επισημαίνοντας ότι σε ένα blog διενεργείται προσβολή της τιμής του, έτσι ώστε να αναλάβουν την ευθύνη τους οι φιλοξενούντες.

Υπάρχει όμως πιο άμεση νομική προστασία ευθέως κατά του blogger που κυκλοφορεί με ψευδώνυμο και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να στραφεί κάποιος προσωπικά εναντίον του; Μπορεί να ζητηθεί άρση του απορρήτου, ώστε να αποκαλυφθεί το IP και ακολούθως η ταυτότητα του συνδρομητή;

Το άρθρο 19§1 του Συντάγματος κατοχυρώνει το "απόλυτα απαραβίαστο" απόρρητο της επικοινωνίας, αναφέροντας περιοριστικά δύο νόμιμες βάσεις για την άρση του: λόγους εθνικής ασφάλειας και διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων. Για αυτούς τους δύο λόγους μπορεί να διαταχθεί η άρση του απορρήτου. Τα "ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα" έχουν τυποποιηθεί από τον Ν.2225/1994 και περιλαμβάνουν ορισμένα βαρύτατα κακουργήματα. Πρόσφατα, ένας νέος νόμος (3471/2006) που εναρμονίζει το ελληνικό δίκαιο προς την Οδηγία 58/2002 (προστασία ιδιωτικότητας στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες) αναφέρει ότι επιτρέπεται μια πιο ήπια μορφή άρσης για τις κακόβουλες/ενοχλητικές κλήσεις σε κινητό από αριθμό με απόκρυψη: ο θιγόμενος ζητάει από τον πάροχο την εξουδετέρωση της απόκρυψης, οπότε μπορεί να δει ποιος τον ενοχλεί. Προφανώς δεν πρόκειται για "ιδιαίτερα σοβαρό έγκλημα", αλλά και η άρση της απόκρυψης είναι εντελώς τμηματική και περιορισμένη, ενισχύοντας κατά κάποιο τρόπο την ιδιωτική επίλυση της διαφοράς (για να μην πω ενθαρρύνοντας την αυτοδικία).

Σε αυτή τη λίστα των ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων δεν περιλαμβάνεται η συκοφαντική δυσφήμηση, ούτε βέβαια πιο ήπιες προσβολές της τιμής (απλή δυσφήμηση, εξύβριση). Έτσι, δεν μπορεί να διαταχθεί άρση του απορρήτου για να εντοπιστεί ο blogger που διέπραξε την προσβολή. Αυτό το απόρρητο όμως δεν ισχύει φυσικά έναντι της εταιρίας που φιλοξενεί το ιστολόγιο. Αν ο προσβαλλόμενος στραφεί με αγωγή εναντίον της εταιρίας (πράγμα που μπορεί να γίνει και στα ελληνικά δικαστήρια, αφού τόπος της αδικοπραξίας είναι και το ελληνικό έδαφος), η εταιρία μπορεί στη συνέχεια να στραφεί αναγωγικά κατά του blogger - αν τον βρει βεβαίως και αυτή. Τό ανώτατο δικαστήριο του Delaware των ΗΠΑ πάντως, αρνήθηκε να διατάξει άρση του απορρήτου για να εντοπιστεί blogger που είχε προσβάλλει τοπικό άρχοντα, επειδή κρίθηκε ότι η ανωνυμία σε αυτήν την περίπτωση έχει συνταγματικό θεμέλιο που κατισχύει των δικαιωμάτων του θιγόμενου.
Ο νόμος 2225/1994 είναι παλιός και στην εν λόγω λίστα ήδη υπάρχει πρόταση σε νομοσχέδιο του υπουργείου Τηλεπικοινωνιών να προστεθεί στα "ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα" και η πορνογραφία ανηλίκων.

Αναρωτιέμαι αν η κατ' εξακολούθηση, κατά συρροή και κατά συνήθεια τέλεση συκοφαντικών δυσφημήσεων μέσω ιστολογίων θα μπορούσε να θεωρηθεί "ιδιαίτερα σοβαρό έγκλημα".

δείτε και εδώ μια παλαιότερη δημοσίευση του ιδίου μπλογκ που προσπαθεί να οριοθετήσει τα θέματα που έχουν προκύψει τις τελευταίες ημέρες