Γιώργος Κυριακίδης (ΕΒΙΚ)
ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Τι διαφορά έχουν από τα συμβατικά;
Πώς ελέγχεται και πώς πιστοποιείται ότι πράγματι είναι βιολογικά;
Γιατί είναι τόσο ακριβά;
Τι ρόλο παίζει στην προστασία της υγείας μας και της υγείας των παιδιών μας, η επιλογή βιολογικής τροφής;
Ο τρόπος που γίνονται οι καλλιέργειες σήμερα, η εντατική γεωργία -ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη απόδοση παραγωγής- σημαίνει ενεργειακή σπατάλη, χρήση χημικών λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και ενισχυτών ανάπτυξης. Οδηγεί στις μονοκαλλιέργειες, ρυπαίνει το νερό, το έδαφος και τον αέρα.
Από την άλλη μεριά, υπάρχουν τα βιολογικά προϊόντα, για τα οποία ελάχιστα, συγκεχυμένα και λίγα πράγματα γνωρίζουμε.
Αποφασίσαμε λοιπόν ν’ απευθυνθούμε σε μια μεγάλη εταιρία που ειδικεύεται στα βιολογικά προϊόντα και να ζητήσουμε απαντήσεις υπεύθυνες και όσο γίνεται πιο κατατοπιστικές.
Εκ μέρους της ΕΒΙΚ, μας μίλησε ο κ. Γεώργιος Κυριακίδης, γενικός διευθυντής.
- Διατροφικά εφιαλτικοί καιροί, κ. Κυριακίδη: Τρελές αγελάδες, διοξινούχα κοτόπουλα, ορμονούχα φρούτα και νιτρούχα λαχανικά. Σε λίγο και μεταλλαγμένα φυτά και ζώα.
Θα έπρεπε να έχουμε ξεκινήσει ένοπλη επανάσταση για να προασπίσουμε την υγεία μας και την υγεία των παιδιών μας. Κι όμως, όταν συμβαίνει να διαβάζουμε κάποιο παρόμοιο σκάνδαλο στον τύπο, ο πανικός μας κρατάει μόνο λίγες μέρες και ξαναγυρνάμε στις διατροφικές μας συνήθειες.
Γιατί ο κόσμος αντιμετωπίζει τα βιολογικά προϊόντα με σκεπτικισμό, ενώ μοιάζει ν’ αποτελούν τη μόνη εναλλακτική λύση σήμερα;
Έχουμε πέσει όλοι στην παγίδα της ύλης, η ύλη ασκεί τεράστια έλξη πάνω μας. Χωρίς να υποτιμώ την αξία του κινητού, του καλού ρούχου, ενός στερεοφωνικού συγκροτήματος αξιώσεων, θα σας πω ότι δεν έχουμε βάλει σωστές προτεραιότητες. Ναι, να πάρω το καλύτερο κινητό, αλλά αυτό που βάζω μέσα μου κι είναι το πιο σημαντικό, μοιάζει να μη μ’ ενδιαφέρει.
Τα τρόφιμα όμως είναι για τον άνθρωπο, τα χημικά για τα μηχανήματα. Εμείς έχουμε μπερδέψει τα πράγματα, δεν τα προορίζουμε πια για τα μηχανήματα μόνο, αλλά διοχετεύονται αλόγιστα και στον ανθρώπινο οργανισμό.
Κι επειδή ο άνθρωπος δεν είναι μηχανή, όπως οι μεταλλικές μηχανές κι επειδή τα χημικά είναι ξένα προς το ανθρώπινο σώμα, δεν είναι δηλ. ουσίες συμβατές, αλλά ουσίες που δυστυχώς είναι ανεκτές από τον ανθρώπινο οργανισμό, ο οργανισμός πασχίζει κι αγωνίζεται να τις αποβάλλει, μέχρι που η αντοχή του τελειώνει κι εμφανίζεται δυστυχώς ο καρκίνος.
Ο οργανισμός ανέχεται, μάχεται, τα νεφρά που δέχονται το χημικό θα το αποβάλλουν, όμως σιγά-σιγά, ανοχή και αντοχή ελαττώνονται. Αν ο οργανισμός είναι ευνοημένος από τη φύση, από το Θεό, μπορεί να φτάσουν οι ανοχές κι οι αντοχές του μέχρι μια μεγάλη ηλικία και τότε να εμφανιστούν τα προβλήματα. Όμως σήμερα ο καρκίνος δεν περιορίζεται μόνο στους υπερήλικες, χτυπά και μικρά παιδιά. Αντιμετωπίζουμε με πόνο ψυχής όγκους και λευχαιμίες σε νεαρές ηλικίες.
- Γιατί δεν έχουμε πειστεί όμως; Μόνο από λανθασμένη αξιολόγηση προτεραιοτήτων; Αδιαφορία είναι ή έλλειψη ενημέρωσης;
Πολύ σωστά. Φταίει κι η ενημέρωση. Έχει καλλιεργηθεί και μια δυσπιστία, δεν ξέρω αν σκόπιμα ή τυχαία…
Έχουν συμβεί και κάποιες παρατυπίες κατά καιρούς από βιοκαλλιεργητές και το παράπτωμα του ενός, συμπαρασύρει και όλους τους υπόλοιπους. Επίσης, τα βιολογικά είναι και πιο ακριβά- αν κι όχι πάντα σε υπέρμετρο βαθμό, υπάρχει μια κλιμάκωση. Τα όσπρια, για παράδειγμα, έχουν 30% μεγαλύτερη τιμή, το γάλα 20%. Το κρέας είναι πολύ ακριβό, διότι είναι σε πολύ πρώιμα στάδια η βιολογική κτηνοτροφία, μόλις 2 χρόνια τώρα δραστηριοποιείται κι η παραγωγή είναι πολύ μικρή. άρα προς τι παρόν είναι προϊόν για πρίγκιπες Ακριβά είναι και τα λαχανικά, γιατί είναι ακριβά όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται στη βιολογική καλλιέργεια και μεγάλος ο κόπος που καταβάλλει ο βιοκαλλιεργητής. Όμως ψωμί, γάλα, όσπρια, είναι πολύ κοντά στην τιμή των συμβατικών.
Όσον αφορά στην ενημέρωση, από τη μια τα σκάνδαλα στο χώρο των τροφίμων, από την άλλη η τιμή, κάνουν τον κόσμο να σκέφτεται: «γιατί να πληρώσω 30% περισσότερο, για κάτι που μπορεί να μην είναι πράγματι βιολογικό;».
- Γι’ αυτό πρέπει να τηρούνται κάποιες διαδικασίες. Από το 1993 έχουν τεθεί επισήμως σε ισχύ νομοθετικές διατάξεις, υπάρχει ο κανονισμός 2092/91 κι οι τροποποιήσεις του, όπου εμπεριέχονται όλες οι προδιαγραφές και οι οδηγίες για τα επιτρεπόμενα είδη λίπανσης, τους βιολογικούς τρόπους φυτοπροστασίας, επεξεργασίας, τυποποίησης, συντήρησης και εμπορίας. Πώς όμως γίνεται ο έλεγχος και η πιστοποίηση;
Βεβαίως και πρέπει να τηρούνται, ώστε να είναι σίγουρος ο καταναλωτής ότι αυτό που φτάνει στα χέρια του είναι βιολογικό προϊόν. Ο έλεγχος γίνεται από τρεις οργανισμούς στην Ελλάδα, την ΒΙΟΕΛΛΑΣ, τη ΔΗΩ και τη ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ. Αυτοί οι οργανισμοί εποπτεύονται με τη σειρά τους, από τον ΟΠΕΓΕΠ (Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων). Από κει και πέρα, είναι σημαντικό στο προϊόν να αναγράφεται «προϊόν βιολογικής καλλιέργειας» ή «προϊόν βιολογικής κτηνοτροφίας» και επίσης ποιος είναι ο φορέας πιστοποίησης κι ο παραγωγός. Διότι ακόμα κι αν έχει παραχθεί κάτι ως βιολογικό αλλά δεν έχει την πιστοποίηση του ελέγχου, δεν είναι εγκεκριμένο.
- Πόσο ειδικά καταρτισμένοι είναι οι ελεγκτές και πόσο συχνά επισκέπτονται τις μονάδες; Τι ελέγχουν και πόσο ελέγχονται από το Υπουργείο Γεωργίας; Ποιος είναι ο ρόλος του ΕΦΕΤ;
Κατ’ αρχήν όλοι αυτοί οι οργανισμοί ελέγχου και πιστοποίησης, χρησιμοποιούν ειδικευμένους επιστήμονες γεωπόνους, ανθρώπους που αγαπούν αυτό που κάνουν, που το κάνουν με την καρδιά και τη συνείδησή τους. Ανθρώπους ιδεαλιστές, πού δεν επιδιώκουν ν’ αποκτήσουν χρήματα δεκαζόμενοι.
Είναι δεδομένο, ότι έλεγχος θα γίνει δύο φορές το χρόνο, κάθε εξάμηνο. Αλλά γίνονται και έκτακτοι έλεγχοι κι αυτό ακριβώς αποτελεί φόβο και απειλή για τον αγροκαλλιεργητή, που λέει ότι καλλιεργεί βιολογικά, αλλά δεν το κάνει. Ο έκτακτος έλεγχος, αν αποβεί εναντίον του, θα του στοιχίσει πολύ, πιστέψτε με. Η ΕΟΚ δίνει επιδότηση στο βιοκαλλιεργητή, αν όμως αυτός παρανομήσει, θα του πάρει πίσω τα χρήματα το Υπουργείο και μάλιστα έντοκα. Είναι λοιπόν πολύ μικρό το κέρδος που μπορεί να έχει με την παρανομία, σε σχέση με το τι θα πληρώσει αν συλληφθεί να παρανομεί. Και ο ελεγκτής, που θα τον επισκεφτεί είτε σε τακτικό είτε σε έκτακτο έλεγχο, δεν θα ελέγξει μόνο το προϊόν, δεν θα κάνει ανάλυση μόνο του προϊόντος και του χώματος, θα ελέγξει και τις αποθήκες του. Είναι σαν το ΣΔΟΕ πια. Δεν μπορεί δηλ. ο βιοκαλλιεργητής να του αρνηθεί ν’ ανοίξει την αποθήκη του σπιτιού του ή του κτήματός του. Ο ελεγκτής θα πάει και στην πηγή απ’ την οποία ποτίζει ο γεωργός και θα ελέγξει αν έχουν πεταχτεί συσκευασίες από φυτοφάρμακα, θα ελέγξει και τα λογιστικά του βιβλία. Γιατί όλα καταγράφονται με τιμολόγια. Τι σπόρους προμηθεύτηκε λοιπόν; Σε τι παραγωγή αντιστοιχούν; Τόση. Τι πούλησε; Τόσο. Αν αυτά που πούλησε, είναι διπλάσια σε σχέση μ’ αυτά που λογικά παρήγαγε, από πού προήλθαν τα περισσότερα; Γίνεται σε κάθε πτυχή της διαδικασίας έλεγχος, λοιπόν. Δεν είναι καθόλου εύκολο να παρανομήσει κανείς.
- Έχουμε λοιπόν, έλεγχο, πιστοποίηση κι από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 μέχρι σήμερα, βιολογικές καλλιέργειες σε περίπου 300.000 στρέμματα στη χώρα μας. Σύνολο βιολογικών καλλιεργειών, μόλις το 1%, η χαμηλότερη θέση στην ΕΟΚ. Πρόκειται για ανυπαρξία εθνικής στρατηγικής; Για αδυναμία να πειστούν οι συμβατικοί παραγωγοί; Κι ακόμα, μας εξηγήσατε για τον έλεγχο στην παραγωγή τι γίνεται. Στη μεταποίηση και εμπορία;
Ο κανονισμός 2092/91, που ξεκίνησε να εφαρμόζεται στη χώρα μας το 1993, έχει πολύ αυστηρές προδιαγραφές και για τη μεταποίηση και εμπορία. Όντως υπάρχει απουσία εθνικής στρατηγικής, γι’ αυτό και η πιστοποίηση γίνεται μέσω ιδιωτικών οργανισμών, γιατί δεν υπήρξε κρατική μέριμνα. Επειδή πρόκειται για μικρή παραγωγή, το κράτος δεν ενδιαφέρθηκε. Παρά ταύτα, όπως ήδη είπα, οι φορείς πιστοποίησης ελέγχονται από το Υπουργείο Γεωργίας. Και οι συσκευαστικές, επεξεργαστικές μονάδες ελέγχονται. Όλη η σειρά ελέγχεται: καλλιεργητής, συσκευαστής, βιομήχανος, έμπορος. Για παράδειγμα, στην εταιρία μας, που είναι εμπορική εταιρία και που προμηθεύεται προϊόντα και από έμπορους- παραγωγούς, είτε εγχώριους είτε και από το εξωτερικό και τα μεταφέρει σε καταστήματα franchising , η ΔΗΩ ελέγχει και πιστοποιεί και τα καταστήματα μας. Κάνει δηλ. έκτακτους και τακτικούς ελέγχους και στα καταστήματα.
Όλα αυτά δεν συνέβαιναν παλαιότερα, τουλάχιστον σε τέτοια κλίμακα και δεν είναι τυχαίο αυτό…
Είναι όπως το είπατε, θα έπρεπε να κάνουμε ένοπλη επανάσταση, να εξεγερθούμε εναντίον της αλόγιστης χρήσης χημικών ουσιών.
- Εσείς ο ίδιος, πέραν της επαγγελματικής σας σχέσης με το χώρο, νοιώθετε ασφαλής ως καταναλωτής ;
Ο τρόπος λειτουργίας του συστήματος ελέγχου-πιστοποίησης της βιολογικής παραγωγής, αποτελεί πιστεύω επαρκή εγγύηση για τον καταναλωτή βιολογικών προϊόντων. Ακόμα κι αν κάποιος θελήσει να παραβιάσει τη διαδικασία, όσο κι αν θεωρητικά και πρακτικά ελέγχεται, ακόμα κι αν κάτι ξεφύγει κατά ένα ποσοστό 5%, γιατί αυτό είναι το μεγαλύτερο ποσοστό που κι οι ίδιοι οι οργανισμοί δέχονται ότι μπορεί να ξεφύγει κάποιος, το τελικό προϊόν, δεν παύει να μην έχει καμιά σχέση με το συμβατικό. Εκεί που θα πάρετε ας πούμε 100 mg κακής ουσίας από ένα συμβατικό, από το βιολογικό θα πάρετε 5-10 mg . Η διαφορά είναι τεράστια.
- Βιολογικό προϊόν διατροφής, είναι εκείνο που σε όλα τα στάδια μέχρι την τελική παραγωγή του, αναπτύχθηκε και υπέστη επεξεργασία με φυσικές μεθόδους, απαλλαγμένο από συντηρητικά, πρόσθετα και χημικές ουσίες. Σωστά;
Πολύ σωστά.
- «Προϊόν βιολογικής γεωργίας» στην ετικέτα, νομίζω ότι σημαίνει πως το προϊόν παράγεται δύο και πλέον χρόνια με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας. Και «προϊόν βιολογικής γεωργίας σε μεταβατικό στάδιο», σημαίνει ότι παράγεται 1 έως 2 χρόνια σύμφωνα με τις αρχές αυτές. Θεωρείτε όμως ότι το έδαφος είναι καθαρό από υπολείμματα χημικών ουσιών μέσα σε δύο χρόνια. Πως καταλήξατε σ’ αυτό; Κι ακόμα, αυτό το έδαφος μπορεί να βρίσκεται δίπλα σε εργοστάσια, δίπλα στην εθνική οδό, δίπλα σε μολυσμένο νερό.
Χωρίς να είμαι χημικός η γεωπόνος, αλλά όντας σε συνεχή επαφή με το χώρο, θα σας πω ότι αυτά τα ρώτησα κι εγώ. Για να πιστοποιηθεί ένα κτήμα ως βιολογικό, πρέπει από τη στιγμή που θα γίνει η αίτηση του καλλιεργητή για την πιστοποίηση του, το κτήμα να μείνει για ένα χρόνο ακαλλιέργητο. Μετά, καλλιεργείται μεν σύμφωνα με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας, αλλά για δυο χρόνια τα προϊόντα που παράγονται σ’ αυτό, ονομάζονται βιολογικά προϊόντα σε μεταβατικό στάδιο. Ακόμα κι αν θεωρήσουμε ότι το έδαφος εξακολουθεί να είναι ελαφρά μολυσμένο, σ’ αυτή την περίοδο, πόση σχέση έχει η μηλιά που έχει υποστεί 17 ψεκασμούς και τη μπολιάζουν από τότε που ήταν ρίζα, με το βιολογικό όπου απαγορεύεται οποιαδήποτε μορφή ραντίσματος; Μετά τα δυο έτη, τα προϊόντα θα ονομάζονται πια προϊόντα βιολογικής γεωργίας.
Μεταξύ ενός βιολογικά καλλιεργούμενου και ενός συμβατικά καλλιεργούμενου κτήματος, υπάρχει πάντα, σύμφωνα με τον κανονισμό, απόσταση 100 μέτρων. Εξάλλου, οι βιοκαλλιεργητές, για να εξασφαλίσουν την καθαρότητα των προϊόντων τους, πέρα από την τήρηση αυτής της απόστασης ασφάλειας, χρησιμοποιούν τις δυο-τρεις σειρές των περιφερειακών δέντρων των κτημάτων τους, σαν τείχος προστασίας των υπόλοιπων δέντρων. Έτσι απομακρύνουν τον κίνδυνο να μολυνθεί η παραγωγή τους από γειτονικούς ψεκασμούς και ν’ αναγκαστούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους ως συμβατικά. Εξυπακούεται ότι η εύρεση και του παραμικρού υπολείμματος φυτοφαρμάκου στα προϊόντα του, υποχρεώνει τον βιοκαλλιεργητή να πουλήσει τη σοδειά του ως συμβατική. Τυχεροί είναι αυτοί που καλλιεργούν σε βιολογικά πάρκα και γειτνιάζουν με βιολογικές επίσης καλλιέργειες. Εδώ φαίνεται και πόσο μεγάλο αγώνα κάνουν οι βιοκαλλιεργητές κάτω από τόσο αντίξοες συνθήκες.
- Μια ερώτηση που ακούγεται συχνά: Βιολογικά προϊόντα, υπάρχουν συσκευασμένα και χύμα. Στα καταστήματα που το προϊόν δεν έχει συσκευασία, αλλά το μόνο που υπάρχει είναι πρόσφατο πιστοποιητικό, πού ξέρουμε ότι δεν έχουν αναμειχθεί βιολογικά και μη;
Πολύ σωστή ερώτηση κι εκεί είναι που πρέπει να στηρίζει την αξιοπιστία της η εταιρία μας. Έχουμε 14 καταστήματα στο λεκανοπέδιο της Αττικής, με τον τίτλο «Βιολογικός Κύκλος».Στα καταστήματα αυτά, απαγορεύεται να μπει οποιοδήποτε προϊόν, εκτός από αυτά της αποθήκης μας. Εμείς και μόνο τους παρέχουμε ό,τι διαθέτουν. Αυτό που μπαίνει στην εταιρία, είναι ελεγμένο, αυτό που φτάνει στο κατάστημα είναι ελεγμένο. Τα καταστήματα μας ελέγχονται και πιστοποιούνται από τη ΔΗΩ, δεν είναι λίγες όμως οι φορές που και ο ΕΦΕΤ και ο ΟΠΕΓΕΠ πραγματοποιούν αιφνιδιαστικούς έλεγχους. Πάντα έχουμε βρεθεί καθαροί. Σε καταστήματα και κεντρικές αποθήκες.
- Βιολογική γεωργία όμως, δεν σημαίνει επιστροφή στον τρόπο καλλιέργειας των παππούδων μας. Αξιοποιεί σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους και τεχνολογία. Σε ποιο επίπεδο;
Απαγορεύεται αυστηρά η χρήση συνθετικών, χημικών ουσιών. Όμως, το ίδιο το εργαστήριο ελέγχου δεν είναι φορέας σύγχρονης τεχνολογίας; Ακόμα, το ότι σήμερα, μετά 20-30 χρόνια προσπάθειας, έχουμε χωρίς καθόλου χρήση ορμονών και φυτοφαρμάκων – σας το εγγυώμαι αυτό – τέτοιο επίπεδο παραγωγής, είναι αποτέλεσμα, ακριβώς όπως το είπατε, επιστήμης και τεχνολογίας.
Το γεγονός ότι δεν χρησιμοποιούνται ορμόνες ,χημικά, συνθετικές ουσίες, δεν αφαιρεί από το βιοκαλλιεργητή τη δυνατότητα να βγάλει μεγάλο σε μέγεθος ή ποσότητα προϊόν. Αυτό είναι αποτέλεσμα χρήσης οργανικών ουσιών, που προέρχονται είτε από την κοπριά ζώων που ζουν σε βιολογικές φάρμες, είτε από αποσυντεθειμένα βιολογικά φρούτα και λαχανικά, είτε από αμόλυντο, πλούσιο χώμα. Επίσης το πολύ νερό, τα ποτίσματα. Όλα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε πλούσια συγκομιδή, που φτάνει κοντά στη συμβατική. Όμως η απαγόρευση της χρήσης φυτοφαρμάκων και άλλων συνθετικών χημικών ουσιών στη βιολογική γεωργία, κάνει το έργο των βιοκαλλιεργητών πολύ πιο δύσκολο από κείνο των συμβατικών γεωργών, γιατί απαιτείται πιο εντατική παρουσία στο κτήμα και πιο πολλά εργατικά χέρια. Έτσι όμως παράγεται καθαρό και πιο πλούσιο σε θρεπτική αξία προϊόν.
- Λογικό σ’ ότι αφορά τη θρεπτική αξία ζωικών προϊόντων και μη εμπλουτισμένων, όμως στα φρούτα και τα λαχανικά, όπου το ύψος συγκέντρωσης βιταμινών, μεταλλικών στοιχείων και ιχνοστοιχείων δεν εξαρτάται μόνο από τον τρόπο και τον τύπο καλλιέργειας;
Θα σας παραθέσω δυο-τρία παραδείγματα συγκριτικής μελέτης. Ο σίδηρος στο βιολογικό σπανάκι, στα 100 gr ξηράς ουσίας, είναι 1584 mg , στο συμβατικό 19 mg . Στο βιολογικό μαρούλι 516 mg , στο συμβατικό 9 mg . Στη ντομάτα, 1938 mg στο βιολογικό και μόλις 1 mg στο συμβατικό προϊόν.
Στη χειρότερη περίπτωση, όπου το έδαφος ή το κλίμα δεν είναι ευνοϊκά, η διαφορά θα είναι τουλάχιστον της τάξης του 30%, συν το τεράστιο κέρδος ότι δεν παίρνουμε φυτοφάρμακα.
- Σίγουρα δεν μπορούμε όλοι να αντικαταστήσουμε αυτά που τρώμε με βιολογικά, υπάρχουν περιπτώσεις που η διαφορά τιμής αγγίζει το 300%. Όμως, προσθέτοντας βιολογικές τροφές στη διατροφή μας, μπορούμε να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας…
Βεβαίως. Με μια επιλεκτική διαδικασία. Θα μιλήσω για τα καταστήματά μας. Το γάλα, π.χ. που το φέρνουμε από βιολογική φάρμα της Ολλανδίας κοστίζει 1,40 ευρώ το λίτρο. Το ψωμί και τα βιολογικά αρτοσκευάσματα είναι 30% ακριβότερα από τα συμβατικά. Τα όσπρια, 20- 30%. Η οικονομική επιβάρυνση είναι πολύ μικρή σε σχέση με το όφελος. Βοηθάς τον οργανισμό σου ν’ ανασάνει, να αναζωογονηθεί.
Ακόμα και το κρέας μπορεί ν’ αντικατασταθεί με τη σόγια, που έχει όλες τις πρωτεΐνες που παρέχει το κρέας και περισσότερες - μιλάμε βέβαια για βιολογική σόγια, όχι μεταλλαγμένη - κι είναι και πολύ εύγευστη, αν ξέρεις να τη μαγειρέψεις σωστά…
Και βέβαια εκείνο που απολαμβάνει κανείς, είναι να ξαναβρίσκει τη μυρωδιά, το άρωμα στην τροφή. Και τη νοστιμιά, τη γεύση.
- Θερμά σας ευχαριστώ.
ΠΗΓΉ: Περιοδικό UP
Εμφανιζόμενη ανάρτηση
Η Αλεξάνδρα το παληκάρι
Απρίλης του 48 ή εκεί γύρω κάπου, ήταν και η Αλεξάνδρα μικρό κοριτσι τότε έπαιρνε στο κατόπι τα μπουλούκια των τσιγγάνων που πέρναγαν ...
1 Απρ 2008
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Σελίδες
Ετικέτες
τα δικά μου
(327)
περιβάλλον
(91)
writting
(67)
Greece
(57)
poetry
(50)
χρήσιμα
(39)
χαμόγελα
(38)
video
(37)
κοινωνία
(35)
φωτογραφία
(32)
health
(30)
environment
(24)
phtography
(24)
εθελοντισμός
(24)
υγεία
(23)
people
(21)
music
(20)
stories
(15)
blogging
(14)
children
(13)
παιδά
(13)
computers
(12)
information
(11)
μπλογκοπαίχνιδα
(11)
doctor
(10)
πολιτισμός
(10)
συνταγές
(10)
χιούμορ
(10)
medicine
(9)
ελλάδα
(9)
μουσική
(9)
activism
(8)
world
(8)
οι συνταγές της κρίσης
(8)
goverment
(7)
rights
(7)
safety
(6)
services
(6)
Πάρνηθα
(6)
γκρίνιες
(6)
εκθέσεις
(6)
ποίηση
(6)
Επιστήμη
(5)
amalia
(4)
earth
(4)
technology
(4)
Αναδάσωση
(4)
αηδιούλες
(4)
αρθρογραφία απο ιντερνετ
(4)
γιατρός
(4)
πολιτική
(4)
πρωτβουλίες
(4)
σοφά λόγια
(4)
emergency
(3)
theatre
(3)
Εναλλακτική οικονομία
(3)
εκδηλώσεις
(3)
εκθεσεις
(3)
με ενδιαφέρουν
(3)
φύση
(3)
χορός
(3)
ψυχαγωγία
(3)
economy
(2)
games puzles
(2)
είπαν
(2)
εκδόσεις
(2)
ελεύθερος χρόνος
(2)
κόσμος
(2)
νομικά θέματα
(2)
συναντήσεις
(2)
τεχνολογία
(2)
DVD
(1)
Greek movie
(1)
amber alert
(1)
antiwar
(1)
dance
(1)
documentary
(1)
down syndrom
(1)
facebook
(1)
first aid
(1)
funny
(1)
internet security
(1)
nature
(1)
plektaniart
(1)
privacy
(1)
protest
(1)
radio
(1)
ΕΜ
(1)
ΧΡ
(1)
απορίες
(1)
απόκριες
(1)
αστικά τοπία
(1)
βιβλιο - e-book
(1)
διάστημα
(1)
διαβάζω
(1)
εναλλκτική ζωή
(1)
ενεργοί μικροοργανισμοί
(1)
εφημερίδες
(1)
ζωγραφική
(1)
θέατρο
(1)
καλομηνιάσματα
(1)
κινηματογράφος
(1)
παράξενα
(1)
παραδοξόνιο
(1)
παραμύθια
(1)
παραξενα chemtrails
(1)
παρατηρώ
(1)
πειραματα
(1)
περιοδικά
(1)
τεχνες
(1)
της γειτονιάς....
(1)
φακελλάκι
(1)
ψάχνω
(1)
Eνιδαφέρον.. αλλά δε διαβάζεται στο πόδι..:):)
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαληνύχτα και καλό μήνα:):)